Cây lạc (hay còn gọi là đậu phộng) là loại cây công nghiệp ngắn ngày, giàu giá trị dinh dưỡng, dễ trồng và phù hợp với điều kiện khí hậu ở nhiều vùng của Việt Nam. Hạt lạc chứa nhiều chất béo, protein, vitamin và khoáng chất, đặc biệt là chất chống oxy hóa resveratrol rất tốt cho sức khỏe.Tuy nhiên, việc tiêu thụ lạc ở nhiều nơi vẫn còn mang tính chất thô sơ, chưa khai thác hết tiềm năng giá trị gia tăng thông qua chế biến sâu. Việc đa dạng hóa các sản phẩm từ lạc sẽ giúp tăng giá trị kinh tế cho người nông dân, doanh nghiệp và góp phần phát triển nông nghiệp bền vững.
1. Các sản phẩm truyền thống từ cây lạc ✅ Dầu lạc: Dầu thực vật nguyên chất, giàu axit béo không bão hòa, tốt cho tim mạch. Sản phẩm có thể ép lạnh hoặc ép nóng, đóng chai bảo quản lâu. ✅ Bơ lạc (peanut butter): Dễ làm, giàu năng lượng, thích hợp cho bữa sáng hoặc ăn kèm bánh mì, sinh tố. Có thể thêm hương vị: bơ lạc socola, bơ lạc hạt... ✅ Kẹo lạc: Sản phẩm truyền thống làm từ lạc rang và đường/mạch nha, có thể thêm mè, gừng, dừa khô... ✅ Lạc rang muối: Phổ biến, dễ chế biến, là món ăn vặt hoặc dùng kèm trong bữa ăn. Có thể đa dạng hoá thành lạc rang tỏi ớt, lạc rang ngũ vị, lạc mật ong... 2. Các sản phẩm mới, tiềm năng từ cây lạc Sữa lạc: - Làm từ lạc xay nhuyễn và lọc lấy nước. - Lựa chọn thay thế sữa động vật, phù hợp người ăn chay, không dung nạp lactose. - Có thể pha thêm hương vani, socola, mè đen để tăng hấp dẫn.
Sản phẩm bánh/snack từ lạc - Ví dụ: bánh quy bơ lạc, bánh mochi nhân lạc, snack lạc phủ gia vị (wasabi, cay, BBQ). - Có thể đóng gói nhỏ phục vụ nhu cầu ăn vặt tiện lợi. Bột lạc - Là phần bã sau khi ép dầu hoặc sấy khô rồi nghiền. - Dùng làm nguyên liệu cho bánh, thức ăn bổ sung protein hoặc thực phẩm chức năng. Lạc lên men (giống tempeh đậu nành) - Lạc được lên men bằng vi sinh vật có lợi, tạo ra sản phẩm giàu protein và dễ tiêu hóa. - Có thể dùng như nguyên liệu cho món chay hoặc thịt thay thế. Mỹ phẩm từ dầu lạc - Dầu lạc chứa vitamin E và các chất chống oxy hóa, có thể dùng trong kem dưỡng, xà phòng handmade, dầu massage. 3. Một số khuyến nghị trong chế biến và tiêu thụ
Đa dạng hoá sản phẩm: Không nên chỉ phụ thuộc vào lạc rang, dầu lạc mà cần phát triển các dòng sản phẩm cao cấp hơn phục vụ thị trường nội địa và xuất khẩu.
Đảm bảo an toàn thực phẩm: Tránh nhiễm nấm mốc aflatoxin trong bảo quản hạt lạc, nên sơ chế và bảo quản đúng cách.
Đổi mới bao bì - nhãn mác: Thiết kế bao bì hiện đại, rõ thông tin dinh dưỡng để tăng giá trị sản phẩm.
Hướng tới sản phẩm hữu cơ: Lạc trồng theo tiêu chuẩn hữu cơ sẽ có giá trị cao hơn và dễ tiếp cận thị trường khó tính như EU, Nhật Bản.
Cây lạc không chỉ là cây trồng truyền thống mà còn là nguyên liệu quý cho ngành chế biến thực phẩm, dinh dưỡng và mỹ phẩm. Việc đầu tư vào chế biến sâu các sản phẩm từ lạc sẽ mở ra hướng đi mới cho phát triển nông nghiệp, nâng cao thu nhập và phát triển bền vững.
Tác giả: Nguyễn Hữu Thuần - Trưởng phòng Nghiệp vụ, Trung Tâm KC&TV PTCN tỉnh Quảng Trị
