Với đặc điểm địa hình, khí hậu, thời tiết, nước ta có khá dồi dào các nguồn năng lượng tái tạo như phát triển các dự án thủy điện, điện gió, điện mặt trời, điện từ nhiên liệu sinh khối (củi, rơm rạ, trấu bã mía),điện từ khí sinh học (các hầm ủ phân động vật,...). Đặc biệt tiềm năng bức xạ mặt trời nước ta rất lớn, ước tính tiềm năng kỹ thuật để phát triển điện mặt trời ở Việt Nam có thể lên tới gần 340.000 MWp. Quảng Trị là tỉnh có tiềm năng bức xạ mặt trời lớn nhất khu vực Bắc Trung bộ, có số giờ nắng trung bình khoảng 2.200÷2.500 giờ/năm và cường độ bức xạ ổn định cao trung bình khoảng gần 5kWh/m²/ngày, với nắng quanh năm, là nguồn tài nguyên to lớn trong quá trình phát triển bền vững các dự án điện năng lượng mặt trời.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã có một nhà máy điện năng lượng mặt trời LIG-Quảng Trị với công suất 49,5MWp do Công ty Cổ phần LICOGI 13 làm Chủ đầu tư đã đi vào hoạt động từ tháng 5/2019. Đã khởi công và đang xây dựng 02 dự án Điện năng lượng mặt trời với tổng công suất 100 MW tại địa bàn xã Gio Thành, huyện Gio Linh và theo đề nghị của các Nhà đầu tư, UBND tỉnh Quảng Trị đã cấp chủ trương cho nghiên cứu 18 dự án với tổng công suất 1.570 MW; Trong đó có các dự án điện mặt trời nỗi trên các hồ thủy lợi như hồ Bảo Đài, hồ Hà Thượng, Trúc Kinh, hồ Ái Tử, hồ Triệu Thượng…
Đối với điện mặt trời áp mái nối lưới; Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có 77 hệ thống điện năng lượng mặt trời áp mái hòa lưới đã hoàn thành lắp đặt và đấu nối vào lưới điện hạ áp với tổng công suất lắp đặt là 986,56 kWp. Trong đó, Công ty Điện lực Quảng Trị đầu tư lắp đặt trên mái tất cả các nhà điều hành sản xuất của Công ty, các đơn vị trực thuộc gồm 19 hệ thống, với tổng công suất lắp đặt là 532,35 kWp; Còn các tổ chức, hộ gia đình đầu tư lắp đặt 58 hệ thống, với tổng công suất lắp đặt là 454,21 kWp.
Điện mặt trời áp mái hòa lưới là loại hình nguồn điện có nhiều ưu điểm so với mô hình ĐMT tập trung, cụ thể: là không tốn diện tích đất do ĐMTAM được lắp đặt trên mái nhà, các vị trí đã được xây dựng và sử dụng vào mục đích hữu ích khác; ĐMTAM giúp tăng cường chống nóng hiệu quả cho các công trình hiện hữu, nhất cử lưỡng tiện; Vì ĐMTAM có quy mô nhỏ, lắp đặt phân tán nên được đấu nối vào lưới điện hạ áp và trung áp hiện hữu, không cần đầu tư thêm hệ thống lưới điện truyền tải tốn kém; ĐMTAM được lắp đặt nhiều ở các mái nhà trong thành phố, trong khu công nghiệp nên có tác dụng làm giảm quá tải lưới điện truyền tải từ các nguồn điện truyền thống, thường đặt ở xa các trung tâm đông dân. Hiện mô hình phát điện phân tán đang được khuyến khích phát triển còn có mục đích làm giảm bớt quy mô các trung tâm nguồn điện, giảm nguy cơ khi sự cố ở trung tâm nguồn điện lớn sẽ gây thiếu hụt lượng công suất lớn, gây sụt điện áp, tần số lưới điện và có thể rã lưới; và ĐMTAM với quy mô nhỏ, thích hợp để khuyến khích nhiều cá nhân, tổ chức tham gia đầu tư kinh doanh với vốn không lớn, đạt mục tiêu xã hội hóa - huy động các nguồn vốn phát triển nguồn điện, giảm gánh nặng ngân sách Nhà nước.
Trong các chính sách khuyến khích phát triển nguồn năng lượng tái tạo, ĐMT là loại hình được hưởng nhiều cơ chế ưu đãi. Từ năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án ĐMT tại Việt Nam, trong đó có nêu giá bán điện từ các nhà máy ĐMT, bao gồm cả từ trang trại ĐMT và ĐMTAM là 9,35 US cent/ kWh. Bộ Công Thương đã ban hành quy định về phát triển dự án và Hợp đồng mua bán điện mẫu áp dụng cho các dự án ĐMT đã có các nội dung khuyến khích và hướng dẫn bên mua điện (các đơn vị điện lực thuộc EVN) và bên bán điện lập hợp đồng mua bán điện trên cơ sở Hợp đồng mẫu được Bộ Công Thương ban hành. Để khuyến khích hơn nữa phát triển ĐMTAM, ngày 8 tháng 1 năm 2019 Thủ tướng Chính phủ lại ban hành Quyết định số 02/2019/QĐ-TTg của về sửa đổi một số điều của Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg ngày 11 tháng 4 năm 2017, trong đó thay vì hộ đầu tư ĐMTAM chỉ bán phần dư của điện từ nguồn ĐMTAM như quy định trước (qua cơ chế bù trừ), thì sẽ được bán toàn bộ lượng điện sản xuất từ ĐMTAM với giá ưu đãi là 9,35cent/kWh thông qua điện kế 2 chiều.
Tuy nhiên, đến thời điểm sau ngày 01/7/2019 về cơ chế giá bán điện từ các dự án ĐMT đã hết hiệu lực và các Dự án ĐMT có thời gian đấu nối vào lưới điện từ ngày 01/07/2019 đến nay, phía Điện lực (bên mua điện) và chủ đầu tư đang ký kết biên bản tạm thời, ghi nhận sản lượng để chờ hướng dẫn ký kết hợp đồng của các cơ quan chức năng Nhà nước có thẩm quyền.
Trước nguy cơ về thiếu điện giai đoạn 2021-2023, Chính phủ đang cần thiết xem xét tiếp tục có cơ chế khuyến khích về giá điện cố định đối với điện mặt trời trong giai đoạn từ 01/7/2019 đến hết năm 2021 nhằm thúc đẩy các dự án đã có trong quy hoạch triển khai đầu tư và một phần các dự án đã đăng ký hoàn tất các thủ tục về quy hoạch, đấu nối, chuẩn bị dự án và triển khai thi công.
Tại Hội thảo, Công ty Cổ phần năng lượng VSK Việt Nam cho biết Công ty là nhà phân phối chính thức của nhà sản xuất pin năng lượng mặt trời danh tiếng hàng đầu thế giới đến từ Cộng hoà Liên bang Đức - AE Solar, với mong muốn hợp tác để phát triển các dự án điện mặt trời áp mái hòa lưới trên địa bàn tỉnh Quảng Trị trong thời gian đến. Công ty Cổ phần năng lượng VSK Việt Nam đã giới thiệu các giải pháp về tư vấn thiết kế, kỷ thuật thi công lắp đặt hệ thống điện năng lượng mặt trời áp mái hòa lưới, các gói cung cấp lắp đặt với giá cả hợp lý, các chính sách khuyến khích của Công ty nhằm thúc đẩy phát trển các dự án điện năng lượng mặt trời tại Quảng Trị.
Tại Hội thảo, Sở Công Thương và Công ty Điện lực Quảng Trị đã cung cấp nhiều nội dung thiết thực nhằm thúc đẩy phát triển các dự án điện mặt trời. Cụ thể như tiềm năng bức xạtrên địa bàn tỉnh, các chính sách khuyến khích liên quan, hướng dẫn thủ tục đấu nối lưới điện, cơ chế mua bán điện từ hệ thống điện mặt trời; giới thiệu công nghệ - kỹ thuật lắp đặt và chia sẻ kinh nghiệm từ các dự án điện mặt trời đã triển khai trong thực tế…Qua đó, giúp các tổ chức, doanh nghiệp nắm bắt các cơ chế khuyến khích phát triển, cơ chế tài chính, khả năng thu hồi vốn nhanh, quy trình vận hành cũng như tiện ích đem lại trong phát triển các dự án điện mặt trời nói chung và điện mặt trời áp mái hòa lưới nói riêng, góp phần tiến tới việc chủ động đảm bảo nguồn cung cấp điện quốc gia./.
